AI op scholen is geen toekomstmuziek meer, maar realiteit. De Europese Unie heeft onlangs nieuwe richtlijnen vastgesteld voor het gebruik van kunstmatige intelligentie in het onderwijs. Deze regels moeten zowel kansen als risico’s in balans brengen – en hebben directe gevolgen voor hoe Nederlandse scholen omgaan met technologie.
Maar wat houden deze EU-maatregelen precies in? En hoe verandert dit het dagelijkse klaslokaal in Nederland?
Wat zijn de nieuwe EU-richtlijnen?
Op 21 mei 2025 werd de EU AI Act officieel goedgekeurd: het eerste grote wetgevende kader in de wereld dat kunstmatige intelligentie reguleert. Hierin worden AI-systemen onderverdeeld in risiconiveaus – van laag tot onacceptabel risico – met specifieke eisen voor veiligheid, transparantie en toezicht.
Voor het onderwijs gelden onder meer de volgende richtlijnen:
- Verbod op AI die gedragingen manipuleert of leerlingen profileert op basis van emotie
- Strenge voorwaarden voor AI die invloed heeft op beoordeling of selectie
- Transparantieplicht: leerlingen en ouders moeten weten wanneer AI wordt gebruikt
- Beveiliging van persoonsgegevens van minderjarigen
Waarom grijpt de EU in?
Hoewel AI veel voordelen biedt – zoals gepersonaliseerd leren en administratieve verlichting – zijn er ook zorgen:
- Bias in algoritmes: AI kan onbewust discrimineren
- Privacyproblemen bij leerlingdata
- Afname van menselijke interactie
- Afhankelijkheid van commerciële techplatforms
De EU wil voorkomen dat kinderen zonder toezicht worden blootgesteld aan systemen die ze niet begrijpen, maar die wél hun ontwikkeling beïnvloeden.
Wat betekent dit concreet voor Nederland?
Nederland loopt voorop in digitalisering van het onderwijs, met programma’s als Digitaal Burgerschap en Slimmer Leren met AI. Toch zijn de regels nog versnipperd – en daar wil de EU nu één lijn in brengen.
Gevolgen voor Nederlandse scholen:
- 📘 AI-tools als ChatGPT mogen alleen onder toezicht worden gebruikt
- 🛡️ Meer transparantie over hoe toetssoftware werkt
- 🧾 Scholen moeten verklaren hoe AI bijdraagt aan leerdoelen
- 👨🏫 Docenten krijgen scholing in AI-geletterdheid
- 📊 Beoordelingssystemen met AI worden streng gecontroleerd
Veel scholen zullen hun bestaande AI-tools opnieuw moeten beoordelen of aanpassen aan de EU-richtlijnen.
Kansen en risico’s voor leerlingen
✅ Kansen:
- Gepersonaliseerd onderwijs op maat
- Snellere feedback en adaptief leren
- Efficiëntie in toetsafname en planning
⚠️ Risico’s:
- Oneerlijke behandeling door foutieve AI-beslissingen
- Onvoldoende menselijk toezicht
- Onzichtbare algoritmes die keuzes beïnvloeden
Het is van groot belang dat jongeren leren kritisch denken over technologie, en niet blind vertrouwen op digitale tools.
Wat moeten scholen en ouders nu doen?
Voor scholen:
- 📋 Inventariseer welke AI-toepassingen je gebruikt
- 👩🏫 Leid docenten op in verantwoord AI-gebruik
- 🛠️ Werk samen met leveranciers die voldoen aan EU-wetgeving
- 💬 Communiceer transparant naar ouders en leerlingen
Voor ouders:
- 📱 Vraag hoe AI wordt ingezet in de klas
- 🧠 Bespreek met je kind hoe technologie keuzes beïnvloedt
- 🕵️ Wees alert op privacy- en datagebruik door externe tools
Conclusie: AI op school mag, maar niet zomaar
De nieuwe EU-richtlijnen zijn geen rem op innovatie, maar juist een signaal: technologie mag het onderwijs verrijken, maar alleen op een veilige, transparante en menselijke manier. Voor Nederland betekent dit een extra stap in de digitalisering – maar mét verantwoordelijkheid.
Want slimme tools verdienen slimme regels. En kinderen verdienen digitale bescherming.
