In een tijd waarin extreme hittegolven steeds vaker voorkomen, zou je verwachten dat kwetsbare groepen zoals senioren goed beschermd zijn. Maar niets is minder waar voor de bewoners van een seniorenflat in Alphen aan den Rijn. Door een storing in de zonneschermen lopen de binnentemperaturen op tot ver boven de 30 graden. Voor velen is het ‘niet te harden’, zoals een bewoonster het treffend omschreef. Hoe heeft dit kunnen gebeuren – en wat zegt het over onze omgang met ouderen in extreme weersomstandigheden?
Bloedhete appartementen door kapotte zonneschermen
De bewoners van de seniorenflat aan de Van Boetzelaerstraat in Alphen aan den Rijn zitten letterlijk in de hitte. De temperatuur in de woningen stijgt tot boven de 35 graden – en dat terwijl veel van hen op leeftijd zijn, gezondheidsklachten hebben en slecht ter been zijn. De oorzaak? Kapotte zonneschermen die al dagenlang niet functioneren. De technische storing houdt de schermen omhoog, waardoor de volle zon op de grote ramen staat te branden.
Volgens bewoners is het probleem al eerder gemeld, maar blijft een snelle oplossing uit. “Je kunt de warmte niet buitenhouden. Alles wordt gloeiend heet, ook het meubilair,” vertelt een 82-jarige bewoonster. “We slapen slecht, eten weinig en houden het nauwelijks vol.”
Warmtestress bij ouderen: onderschat gevaar
Wat voor veel mensen ongemak is, kan voor ouderen levensgevaarlijk zijn. Warmtestress is een reëel risico bij hoge temperaturen. Bij 30+ graden kunnen de volgende klachten ontstaan:
- Uitdroging en hoofdpijn
- Duizeligheid of flauwvallen
- Hartkloppingen en kortademigheid
- Slaapgebrek en oververmoeidheid
Bij mensen boven de 75 jaar kunnen deze symptomen snel verergeren tot medische noodgevallen. Vooral als er sprake is van chronische aandoeningen zoals hartproblemen, suikerziekte of nierklachten.
Geen verkoeling, geen actie?
Wat de situatie schrijnend maakt, is het gebrek aan actie vanuit de betrokken instanties. Meerdere bewoners geven aan dat zij herhaaldelijk melding hebben gemaakt van het defect, maar dat er geen directe maatregelen zijn getroffen. Een tijdelijke oplossing – zoals zonwerende folie, mobiele airco’s of ventilatoren – lijkt vooralsnog uitgebleven.
Dit roept vragen op over de verantwoordelijkheid van woningcorporaties en zorginstellingen in tijden van klimaatverandering. Is het acceptabel dat ouderen in hun eigen woning worden blootgesteld aan gevaarlijke temperaturen, zonder dat daar snel op wordt gereageerd?
Hittegolven worden structureel: zijn onze woningen wel voorbereid?
Volgens het KNMI neemt de kans op hittegolven in Nederland snel toe. Sinds 1900 is het aantal zomerse dagen verdubbeld, en de komende decennia zullen warme periodes vaker én langer voorkomen.
Toch zijn veel wooncomplexen, met name oudere flats, hier niet op gebouwd. Grote ramen zonder zonwering, slechte isolatie en beperkte ventilatiemogelijkheden maken deze gebouwen tot ware ‘warmtevalkuilen’.
Voor seniorencomplexen betekent dit dat aanpassingen dringend nodig zijn:
- Structurele zonwering (werkend en onderhoudsvriendelijk)
- Ventilatie met warmteterugwinning
- Gedeelde koele ruimtes (zoals een gemeenschappelijke ruimte met airco)
- Noodkoelers voor individuele bewoners
De impact op bewoners: “We voelen ons in de steek gelaten”
Naast fysieke klachten speelt ook het mentale aspect mee. Ouderen die zich opgesloten voelen in hun woning, zonder schaduw of frisse lucht, raken gestrest en angstig. “Ik durf de deur niet open te doen, want dan komt de warmte nog harder binnen. Maar binnen stik ik ook,” aldus een bewoner op de tweede verdieping.
Buren helpen elkaar waar mogelijk, maar veel mensen zijn beperkt mobiel en afhankelijk van anderen. Zonder lift of trapondersteuning kunnen ze hun appartement nauwelijks verlaten – laat staan verkoeling zoeken elders.
Wie is verantwoordelijk?
In dit specifieke geval wijst alles op een storing in de centrale bediening van de zonneschermen. De vraag is: hoe snel moet zo’n storing verholpen worden als het om kwetsbare bewoners gaat?
Woningcorporaties hebben een zorgplicht als het gaat om veilig en leefbaar wonen. Zeker als het gaat om doelgroepen die extra gevoelig zijn voor temperatuursschommelingen. Experts pleiten dan ook voor:
- Snelle interventie bij technische storingen in warmtesituaties
- Monitoring van temperatuur in ouderenwoningen tijdens hittegolven
- Communicatie met bewoners over oplossingen en verwachte reparatietijd
Wat kunnen bewoners zelf doen?
Hoewel de verantwoordelijkheid voor zonwering bij de woningcorporatie ligt, kunnen bewoners zelf ook maatregelen nemen om de hitte draaglijker te maken:
- Sluit ramen en gordijnen overdag volledig
- Gebruik natte handdoeken op het lichaam of in de nek
- Drink kleine beetjes water, verspreid over de dag
- Zet ventilatoren strategisch neer (met bevroren flessen water ervoor)
- Zoek als het kan verkoeling op in een supermarkt, bibliotheek of winkelcentrum
Maar in veel gevallen zijn deze oplossingen onvoldoende, zeker als de woning fungeert als een broeikas.
Tijd voor een landelijke hitte-aanpak?
Deze casus uit Alphen aan den Rijn staat niet op zichzelf. In meerdere gemeenten kampen ouderen met vergelijkbare problemen. De recente hitte legt pijnlijk bloot hoe kwetsbaar sommige woonomgevingen zijn.
Daarom klinkt de roep om een landelijke hitte-aanpak steeds luider. Denk aan:
- Hitterichtlijnen voor ouderenwoningen, vergelijkbaar met ventilatie-eisen
- Snelle actieteams die bij problemen direct verkoelingsmaatregelen kunnen bieden
- Subsidies voor zonwering en ventilatie in ouderencomplexen
- Een hittemeldpunt voor bewoners die zich niet gehoord voelen
Een menselijke benadering
Wat deze situatie vooral vraagt, is menselijkheid en snelheid. Geen lange procedures of bureaucratische meldingen, maar directe actie zodra duidelijk is dat mensen in gevaar zijn. Of, zoals een van de bewoners het zei: “Ik vraag geen luxe, ik vraag alleen om een leefbare temperatuur.”
Conclusie: hitte in seniorenflat is geen incident maar symptoom
De problemen in de seniorenflat in Alphen aan den Rijn zijn geen op zichzelf staand incident. Ze zijn een signaal van een groter probleem: het gebrek aan klimaatbestendige, comfortabele en veilige woonomgevingen voor ouderen. Nu hittegolven steeds normaler worden, moet daar verandering in komen.
Senioren in de hitte laten zitten, zonder snelle oplossingen, is geen foutje. Het is een structureel tekort aan aandacht, empathie en voorbereiding. En dat moet, met de vergrijzing en het veranderende klimaat in zicht, dringend anders.
